Gdy temperatura spada, ludzie dzielą się na dwie grupy; tej, która sięga po ciepły kocyk i szuka lotów do krajów egzotycznych oraz całkiem niewielki, ale stale rosnący odsetek szaleńców, jakim są morsy. Chętnie próbujemy saunować, a do łask powracają źródła termalne.

 

Obecnie należę do teamu CIEPŁO, chociaż morsowanie wspominam bardzo dobrze – niestety, nie jest ono dla każdego i okazało się nie być i dla mnie. Po wielu rozmowach z fizjoterapeutą, wyciągnęłam wnioski i sądzę, iż teraz wiem, jak z tych wszystkich, naturalnych dobrodziejstw korzystać, by rzeczywiście pomagały, a nie szkodziły. Tymczasem…

 

 

Idzie Polak do sauny

 

 

 

Wchodzi w poliestrowych gatkach, tuż po wyjściu z chlorowanej wody. Zajmuje miejsce, które jest akurat wolne, albo od razu idzie na wyższą półkę. Zaciska zębiska, wytrzymuje te 10 minut, po czym idzie wziąć chłodny prysznic i wraca.
Czynność powtarza kilka razy. Też tak robiłam. I wcale nie czułam się dobrze; albo nie widziałam żadnych efektów, albo czułam się wręcz źle; niesamowicie napięte mięśnie, jakby na ramionach dźwigała płytę nagrobną. Poszłam do fizjo, a on mi mówi tak:

 

Saunować należy następująco: wchodzisz (ideałem byłoby korzystanie z sauny nago, jak to robią Finowie, czyli mistrzowie saunowania) i siadasz na najniższej półce (na ręczniku dla higieny swojej i innych!).
Nie jest błędem zabezpieczenie głowy przed ciepłem (jak to czynią Finowie) bo nie ma żadnej korzyści w przegrzanej głowie. Siedzisz tyle, ile chcesz, możesz – nic na siłę. Powiedzmy, że jest to 5 minut. Po tym czasie wychodzisz pod zimny prysznic i polewasz ciało przez 5 minut. A potem przez co najmniej 5 minut odpoczywasz poza sauną ( w wielu miejscach są w tym celu ławy lub leżaki) i popijasz wodę. Dużo wody.

W skrócie: saunowanie powinno dzielić się na trzy etapy, każdy powinien trwać tyle samo czasu, z tym że odpoczywanie można przedłużyć.

 

 

Ochrona głowy

 

 

 

W Funlandii czy Rosji popularne są czapki z filcu. Dlaczego? Filc (najczęściej wełniany) jest świetnym izolatorem – chroni głowę przed przegrzaniem, jednocześnie pozwalając skórze oddychać. Jeśli nie masz czapki saunowej, możesz owinąć głowę lekkim bawełnianym ręcznikiem. Ręcznik nie zapewni tak dobrej izolacji jak filc, ale jest alternatywą w sytuacjach awaryjnych. Inne nakrycia, np. z lnu czy bawełny, również są dobrym wyborem, choć nie izolują tak skutecznie jak filc.

Czego unikać?

Materiałów syntetycznych – Mogą się nagrzewać, topić lub powodować dyskomfort.

Nakryć głowy dekoracyjnych – Kapelusze, czapki nieprzeznaczone do sauny mogą nie spełniać swojej funkcji ochronnej i być niewygodne.

Czego NIE robić przed sauną?

Nie decydować się na duży wysiłek fizyczny na około godzinę przed planowaną sauną. Wysoka temperatura w saunie mogą nadmiernie obciążyć organizm. Podczas wysiłku fizycznego tracisz płyny i elektrolity poprzez pot. Sauna dodatkowo intensyfikuje pocenie, co może prowadzić do odwodnienia. Wysiłek fizyczny podnosi tętno i zwiększa obciążenie serca. Wysoka temperatura w saunie dodatkowo przyspiesza pracę serca, rozszerza naczynia krwionośne i zwiększa ciśnienie krwi. Sauna sama w sobie jest formą “stresu termicznego” dla organizmu. Jeśli połączysz ją z wyczerpującym treningiem, organizm nie ma czasu na regenerację między obciążeniami.

 

Oczywiście nie wchodzimy do sauny po alkoholu, zaleca się nie jeść obfitych posiłków, nie pić nadmiaru kawy ani napojów energetycznych, nie używać perfum ani kremów.

 

Kiedy NIE wchodzić do sauny?

 

• Podczas choroby: Jeśli masz gorączkę, infekcję wirusową, bakteryjną lub grypę – sauna może pogorszyć objawy i osłabić organizm.
• Przy problemach z sercem: Osoby z niewydolnością serca, nadciśnieniem czy innymi poważnymi schorzeniami układu krążenia powinny unikać sauny bez konsultacji z lekarzem.
• Przy ciąży: Wysoka temperatura może być ryzykowna dla kobiet w ciąży, zwłaszcza w pierwszym trymestrze.
• Podczas menstruacji: Sauna zwiększa krążenie, co może nasilić krwawienie.
• W przypadku odwodnienia: Brak nawodnienia przed sauną zwiększa ryzyko zawrotów głowy, osłabienia i problemów z krążeniem.
• Z otwartymi ranami lub infekcjami skóry: Wysoka temperatura i wilgoć sprzyjają rozwojowi bakterii, co może pogorszyć stan skóry.
• W przypadku migreny lub zawrotów głowy: Wysoka temperatura może nasilać te objawy.
• W stanie skrajnego zmęczenia: Sauna może osłabić organizm jeszcze bardziej, zamiast go zregenerować.
• Pod wpływem stresu lub zdenerwowania: Wysoka temperatura i napięcie psychiczne mogą powodować szybsze zmęczenie lub dyskomfort.

 

 

 

 

 

Jaką saunę wybrać?

 

 

 

Wybór sauny zależy od twoich preferencji zdrowotnych, komfortu i celów, które chcesz osiągnąć dzięki saunowaniu. Oto najpopularniejsze rodzaje saun oraz różnice między nimi:

1. Sauna fińska (sucha)

Temperatura: 70-100°C
Wilgotność: 5-20%
Opis:

• Tradycyjna sauna, której główną cechą jest sucha, gorąca atmosfera.
• Wnętrze sauny jest bardzo suche, a podwyższona temperatura powoduje intensywne pocenie się.
• Jest to najpopularniejszy rodzaj sauny, szczególnie w krajach skandynawskich.
• W saunie fińskiej można używać kamieni, na które polewa się wodę, aby zwiększyć wilgotność (tzw. “parowanie”).

Korzyści:

• Doskonała do oczyszczania organizmu przez pocenie.
• Wspomaga krążenie krwi i poprawia kondycję skóry.
• Pomaga w redukcji stresu i napięcia.

 

2. Sauna parowa (łaźnia turecka)

Temperatura: 40-50°C
Wilgotność: 100%
Opis:

• Sauna o bardzo wysokiej wilgotności (prawie 100%) i niższej temperaturze niż w saunie fińskiej.
• Wytwarza delikatną, gorącą parę wodną, która wypełnia całą przestrzeń.
• Często ma kamienne ławki i płytki, a wilgotne powietrze ma kojący wpływ na skórę i układ oddechowy.

Korzyści:

• Idealna do oczyszczania dróg oddechowych, pomaga przy astmie, katarze czy kaszlu.
• Nawilża skórę i poprawia jej elastyczność.
• Pomaga w relaksacji mięśni i redukcji napięcia.

3. Sauna na podczerwień (infrared sauna)

Temperatura: 40-60°C
Wilgotność: 20-30%
Opis:

• W saunie na podczerwień wykorzystuje się promieniowanie podczerwone do bezpośredniego ogrzewania ciała, a nie powietrza.
• W tej saunie temperatura jest niższa niż w saunie fińskiej, ale promieniowanie penetruje głębiej w tkanki, co prowadzi do intensywniejszego pocenia się.

Korzyści:

• Może pomóc w głębszym oczyszczaniu organizmu przez intensywniejsze pocenie.
• Działa kojąco na mięśnie i stawy – idealna dla osób z bólami stawów czy kontuzjami.
• Niższa temperatura sprawia, że jest to bardziej komfortowa opcja dla osób, które nie tolerują wysokich temperatur.

4. Sauna bio (łagodna sauna fińska)

Temperatura: 50-60°C
Wilgotność: 30-50%
Opis:

• Jest to łagodniejsza wersja sauny fińskiej, która łączy suche ciepło z wyższą wilgotnością.
• W saunie bio wilgotność może być regulowana przez specjalny system, co pozwala na uzyskanie przyjemniejszego efektu termicznego bez ekstremalnego przegrzewania ciała.
• Często występuje w wersji z różnymi ustawieniami oświetlenia i aromaterapią.

Korzyści:

• Łagodniejsze działanie na organizm, idealne dla osób, które nie tolerują wysokich temperatur.
• Pomaga w relaksacji i regeneracji.
• Korzystnie wpływa na układ oddechowy i poprawia kondycję skóry.

5. Sauna solna

Temperatura: 40-60°C
Wilgotność: 20-50%
Opis:

• Jest to sauna, w której ściany lub elementy wnętrza wykonane są z soli himalajskiej, a powietrze może być wzbogacone o mikroelementy soli.
• Ciepło w saunie działa korzystnie na układ oddechowy, a sól ma właściwości antybakteryjne i nawilżające.

Korzyści:

• Wspomaga leczenie schorzeń układu oddechowego, takich jak astma, alergie, przeziębienia.
• Działa kojąco na skórę, zwłaszcza w przypadku problemów dermatologicznych.
• Wzmacnia odporność organizmu i działa detoksykacyjnie.

6. Sauna japońska (Ofuro)

Temperatura: 40-50°C
Wilgotność: 40-60%
Opis:

• Jest to tradycyjna japońska forma sauny, która różni się od typowych saun fińskich. Ofuro jest zwykle wykonywana z drewna (np. cedrowego) i ma łagodniejszą temperaturę.
• W japońskim stylu kąpieli chodzi bardziej o rytuał oczyszczania i relaksu niż o intensywne pocenie się.

Korzyści:

• Relaksuje ciało i umysł, sprzyja głębokiemu wyciszeniu.
• Uspokaja system nerwowy i poprawia jakość snu.
• Delikatnie oczyszcza ciało i poprawia krążenie.

 

Najpopularniejszą sauną jest chyba sauna fińska, korzystałam z niej wiele razy, zatem to jej zalety wymienię:

 

1. Poprawa krążenia krwi

• Ciepło rozszerza naczynia krwionośne, co zwiększa przepływ krwi i poprawia dotlenienie tkanek.
• Ułatwia transport składników odżywczych i przyspiesza usuwanie toksyn z organizmu.

2. Detoksykacja organizmu

• Intensywne pocenie pomaga pozbyć się toksyn i produktów przemiany materii, takich jak metale ciężkie czy sód.
• Pobudza pracę skóry jako naturalnego narządu oczyszczania.

3. Korzyści dla skóry

• Gorące powietrze otwiera pory, co sprzyja głębokiemu oczyszczeniu skóry.
• Regularne korzystanie może poprawić elastyczność i nawilżenie skóry, nadając jej zdrowy wygląd.

4. Wspomaganie regeneracji mięśni

• Sauna rozluźnia mięśnie, co jest szczególnie korzystne po wysiłku fizycznym.
• Przyspiesza eliminację kwasu mlekowego z mięśni, zmniejszając ból po treningu.

5. Redukcja stresu i poprawa samopoczucia

• Ciepło sauny wpływa na wydzielanie endorfin – tzw. hormonów szczęścia.
• Sprzyja relaksowi psychicznemu, pomaga zmniejszyć napięcie i obniżyć poziom kortyzolu (hormonu stresu).

6. Wzmocnienie odporności

• Regularne korzystanie z sauny stymuluje układ immunologiczny poprzez zwiększenie liczby białych krwinek.
• Naśladuje działanie gorączki, co mobilizuje organizm do skuteczniejszej walki z infekcjami.

7. Poprawa wydolności układu oddechowego

• W saunie następuje rozluźnienie dróg oddechowych, co może pomóc w oczyszczaniu ich z zanieczyszczeń.
• Może wspomagać leczenie lekkich dolegliwości, takich jak kaszel czy katar.

8. Obniżenie ciśnienia krwi

• Ciepło w saunie pomaga rozluźnić naczynia krwionośne, co może prowadzić do chwilowego obniżenia ciśnienia krwi.
• Długoterminowo regularne korzystanie może korzystnie wpływać na kontrolę nadciśnienia (po konsultacji z lekarzem).

9. Poprawa jakości snu

• Sauna działa relaksująco na ciało i umysł, co sprzyja łatwiejszemu zasypianiu i głębszemu snu.
• Umożliwia wyciszenie i odprężenie, idealne przed nocnym odpoczynkiem.

10. Wspomaganie odchudzania i metabolizmu

• Sauna tymczasowo zwiększa tętno i metabolizm, co spala kalorie (choć głównie przez wydalanie wody).
• Może wspierać długoterminowe cele odchudzania w połączeniu z aktywnością fizyczną i zdrową dietą.

11. Łagodzenie bólu

• Sauna działa jak naturalny środek przeciwbólowy, rozluźniając mięśnie i łagodząc ból stawów czy pleców.
• Może być pomocna dla osób cierpiących na bóle związane z reumatyzmem lub innymi schorzeniami układu mięśniowo-szkieletowego.

12. Poprawa kondycji psychicznej

• Sauna pomaga wyciszyć się i oderwać od codziennych problemów.
• Może poprawić nastrój i wspierać leczenie stanów lękowych lub łagodnej depresji.

 

 

 

Jak korzystać ze źródeł termalnych?

 

 

 

Woda termalna ma wiele korzyści zdrowotnych dzięki wysokiej temperaturze i bogactwu minerałów, które pomagają w leczeniu różnych dolegliwości. Oto kilka wskazówek, jak prawidłowo  z niej korzystać:

1. Zanim wejdziemy do wód termalnych:

• Konsultacja z lekarzem – Jeśli masz jakiekolwiek problemy zdrowotne, takie jak choroby serca, ciśnienie krwi, cukrzyca czy problemy z nerkami, warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem korzystania z termalnych źródeł wody.
• Przygotowanie ciała – Zanim wejdziesz do wody, warto delikatnie się rozciągnąć lub zrobić kilka głębokich oddechów, aby zrelaksować ciało i umysł.
• Zachowanie higieny – Zanim wejdziemy do źródeł termalnych, warto wziąć szybki prysznic, aby pozbyć się zanieczyszczeń z ciała i nie zanieczyścić wody. Często w miejscach termalnych obowiązuje zasada mycia się przed wejściem do basenów.

 

2. Jak długo można korzystać z termalnych źródeł wody?

• Czas kąpieli – Zazwyczaj zaleca się spędzać w wodach termalnych od 15 do 30 minut na sesję. Długie kąpiele mogą powodować przegrzanie organizmu, zwłaszcza w przypadku wód o wyższej temperaturze (40°C i więcej).
• Przerwy – Po każdej kąpieli warto zrobić przerwę i ochłodzić ciało (np. pod prysznicem lub w basenie chłodzącym), by uniknąć przeciążenia organizmu i ponownie zanurzyć się w wodzie, jeśli czujesz się komfortowo.

Odpoczynek! To słowo – klucz. Aby korzystanie z term cię nie obciążało, nie osłabiało, rób przerwy! Np. wchodzisz na 20 minut (nie zalecałabym dłuższego czasu jednorazowo) a następnie robisz 20-minutową przerwę. Podczas każdej przerwy pij wodę. To naprawdę ważne.

 

Ja bardzo lubię naturalne baseny termalne na Słowacji (Oravice) z chęcią tam jeżdżę, a tym chętniej, im temperatura na zewnątrz jest niższa. Spędzamy w ośrodku około 2,5 godziny (kupujemy trzygodzinny bilet, ok. 20e/ 1 os.). Podczas przerw chadzamy na kawę, pijemy wodę i po prostu odpoczywamy.

 

Na samym początku napisałam, że zrezygnowałam z morsowania. Zrobiłam to z żalem – od lat choruję z powodu kręgosłupa, który –jak się okazuje – kocha ciepełko, a nie znosi zimna. Zatem robię to dla niego.

 

A Wy, korzystaliście kiedyś z sauny lub wód termalnych? Podzielcie się swoimi doświadczeniami oraz ulubionymi miejscami.

 

Ps. Wcześniej napisałam, żeby nie pić kawy przed wejściem do sauny. Oświadczam, że w najbliższym czasie nie wybieram się do sauny, zatem można postawić mi kawę.